НАПЯРЭДАДНІ журботнай даты ва ўстановах адукацыі і бібліятэках раёна прайшлі мерапрыемствы, прысвечаныя трагедыі Хатыні. Асташава, а таксама Адаменскую горку наведалі навучэнцы 5-8 класаў Выдрэйскай базавай школы, дзе пра трагічныя старонкі нашай гісторыі дзецям распавяла навуковы супрацоўнік Лёзненскага ваенна-гістарычнага музея С.В. Саладкова.
А 22 сакавіка ля помніка загінуўшым жыхарам Асташава сотаяўся мітынг-рэквіем, у якім прынялі ўдзел старшыня райвыканкама і. і.Фёдараў, старшыня раённага Савета дэпутатаў т. л. Дрылёнак, намеснік старшыні райвыканкама, лідэр раённай арганізацыі грамадскага аб'яднання «Белая Русь» і. А. Дзерваед, начальнік адасобленай групы ваеннага камісарыята г. Віцебска, Віцебскага і Лёзненскага раёнаў у. М. Крывенак, супрацоўнікі Віцебскага абласнога ўпраўлення МНС на чале з начальнікам с. м. Мялешкіным, прадстаўнікі аддзелаў райвыканкама, грамадскіх арганізацый і працоўных калектываў, школьнікі і мясцовыя жыхары.
Вядучыя мерапрыемствы С. С. Піваварчык І А. Ф. Чэпікава яшчэ раз нагадалі прысутным жудасную гісторыю спаленага і адрадзілася з попелу Асташава, і сціскаліся сэрцы ад слоў, у якія складана паверыць…
- Вызваляючы наш раён, загінула больш за 32 тысячы воінаў, – адзначыў у сваім выступленні Іван Іванавіч Фёдараў. - 90 воінскіх пахаванняў, больш за 600 мемарыялаў і помнікаў на Лёзненшчыне, да якіх мы прыходзім, каб схіліць галаву і ўспомніць тыя страшныя гады ў гісторыі нашай краіны. У нас няма права здрадзіць забыццю якая абрынулася на наш народ бяду. Калі забудзем-аддамо тых, хто змагаўся, хто быў закатаваны, спалены. На жаль, падобныя прыклады ў сучасным свеце ёсць. Але мы, беларусы, памятаем і будзем перадаваць маладым пакаленням нашу памяць з адной мэтай-каб жыць пад мірным небам у прыгожай квітнеючай краіне.
Мелешкін у першую чаргу звярнуўся да навучэнцаў школ, акцэнтуючы іх увагу на тым, што будучыня нашай краіны вельмі хутка апынецца ў іх руках. І сённяшнія школьнікі павінны памятаць, што геаграфічнае размяшчэнне Беларусі такое, што са стагоддзя ў стагоддзе па нашай зямлі пракатваліся ваенныя дзеянні. За сённяшнюю незалежнасць заплачана высокая цана, і юныя грамадзяне Беларусі павінны ведаць гэта і памятаць пра гэта.
Прысутныя ўшанавалі памяць загінуўшых хвілінай маўчання, усклалі да падножжа помніка жывыя кветкі. 160 загубленых жыццяў-прыкладна такая ж колькасць чалавек прыняла ўдзел у мітынгу. Узвышалася над прысутнымі стэла з барэльефам, якія паказваюць жанчыну з дзіцем на руках, ля ног якой ўюцца языкі полымя, ператвараючыся за спіной у вогненныя крылы. Крылы, якія ўзнеслі ў нябёсы душы 160 - ці ні ў чым не вінаватых людзей. Самай маленькай загінулай, дзяўчынцы Раі Гаўрылавай, было ўсяго два гады. На вяршыні стэлы-тры маўклівых званы, але іх адчайнае маўчанне адгукнулася пранізлівым болем у вачах дарослых і дзяцей, некаторыя з якіх у гэты дзень упершыню пабывалі на месцы трагедыі васьмідзесяцігадовай даўнасці.
Сярод пакінутых у жывых жыхароў Асташава-У.У. Жук. Цяпер Валянціне Васільеўне 85 гадоў, жыве яна ў Віцебску, а яе дачка Алена Генадзьеўна Рошка кіруе народным клубам майстроў мастацкіх рамёстваў «крыніцы» ў Лёзна.
З успамінаў У. У. Жук: "калі пачалася вайна, бацька пайшоў у партызаны. Калоны нямецкіх машын ішлі міма нашай вёскі па шашы ў бок калок. Хтосьці з партызан падбіў нямецкую санітарную машыну. Поле гэтага немцы прыйшлі ў вёску і загадалі ўсім жыхарам сабрацца каля аднаго дома. Бацька западозрыў нядобрае і адвёў сям'ю ў лес. Ён залез на высокую сасну і адтуль назіраў, як гарэла ўся вёска, у тым ліку і наш дом. Мы правялі ў лесе некалькі дзён. Вяртацца нам не было куды, і мы пайшлі ў суседнюю вёску Запожанкі. Па шляху я звярнула ўвагу на валяліся на сцежцы дзіцячыя цацкі. Хацела падняць адну з іх, але бацька не дазволіў. Ён сказаў, што ў іх можа быць выбуховае рэчыва. Немцы спецыяльна так рабілі. У Запажанках нас прытулілі ў доме, дзе ўжо жыло сем сем'яў. Затым бацьку прызвалі ў войска. Памятаю, як ён паставіў мяне на лаўку, моцна абняў, пацалаваў мяне і маці і пайшоў. Больш мы яго не бачылі. Маці сказала, што ён загінуў і пахаваны ў нашым раёне. Дзе дакладна, яна так і не пазнала. І толькі ў 2012 годзе мая ўнучка Анастасія высветліла, што бацька пахаваны ў вёсцы Пронскае».
Як адзначыў Прэзідэнт А. Р. Лукашэнка, выступаючы на мітынгу ў Хатыні, сёння мы аплакваем не толькі ахвяр Хатыні, але і ўсіх загінуўшых падчас Вялікай Айчыннай вайны, і наша задача – больш такога не дапусціць і захаваць у гісторыі подзвіг пакалення савецкіх салдат.
